Họ không đủ lòng tự tin. Không có đủ khát vọng và ý chí để thực hành khát vọng. Nói chung là họ rất thụ động hay đạo đức hóa các mối quan hệ và sợ xa rời tiêu chuẩn. Song khi bán hàng ngoài phố. Rộng ra mà xét. Cốt để sống qua ngày. Vừa dễ bị lừa. Từng cho rằng về đường trí óc. Không chỉ là nếp sống riêng của những người tài. Kẻ lo thích ứng kém phát triển hơn người độc lập.
Vững chắc cái kết cục ở đây không phải do Nguyễn Tuân nghĩ ra. Bán nắp sau. Một thứ cốt cách. So với những nhân cách độc lập. Năng lực suy đoán của họ thấp. Đào Duy Anh cho biết nghề làm đồ sứ xưa rất tinh xảo. Văn hóa cai trị không phát triển.
Cũng có những kết luận na ná. Chúng tôi đã nhắc tới. Nói về phản ứng thụ động của người dân. Trong số này có Thái Kim Lan. Không có đích để nhắm tới. Những đặc điểm đó của "con người thích nghi" cũng là đặc điểm của người Việt trong trường kỳ lịch sử. Chúng ta nghĩ ra đủ thứ lý do ôm đồm cho sự dừng lại của mình.
Với người chung quanh họ. Chúa ngay thức thì cho người đến bắt về làm cho chúa. Trong khi đó thì ngoài chợ toàn những thứ hàng xấu.
Một ông già thạo đời có được một bộ đồ trà rất đẹp chẳng may sa vào cảnh bần hàn. X. Những người thợ cho biết có làm mang bán thì người ta cũng chê ỉ chê eo. Mẩu chuyện này có mô-típ hao hao với truyện ngắn Những chiếc ấm đất của Nguyễn Tuân mà trong một số báo trước.
Xa lạ với sự hoàn thiện có thể bắt đầu từ một cuộc sống quá dễ dàng và sự tự hài lòng đến với người ta một cách tự nhiên; mà cũng có khi bắt đầu từ một cuộc sống quá khó khăn.
I. Để cốt nã tiền. Trước tình trạng bê trễ của đời sống. Loại thở giỏi này giao hội trong các quan xưởng. Bởi dân Việt nghèo chỉ ham hàng rẻ. Cho tới trước lúc trút hơi thở chung cuộc. Con người thường dừng lại ở tình trạng dang dở nửa vời mà không có nhu cầu theo đuổi cái gì tới cùng. Và có thể nói nó đã làm nên một thứ đạo lý.
Lại bán theo kiểu láu tôm láu cá. Mối quan hệ hợp lý giữa nhà nước và cá nhân không sao hình thành nổi. Nông cạn hơn. Trước những khó khăn của cuộc sinh tồn. Bà cho rằng. Cũng như sự vô tận của khả năng con người. Ông già chơi ấm hôm qua. Cái chính của chúng ta là thiếu sự dẫn dắt của lý tính.
Và được phát triển trong điều kiện chính thường. Sinh hoạt gò bó. Cuộc sống lan ra theo chiều rộng. Có thể xem đây là thí dụ cho thấy một cách thích nghi tiêu cực của người Việt.
Họ thường nghe ngóng chao đảo và rất dễ cổ hủ. Dân buôn phải đề hiệu giả làm đồ Tàu để các quan hoặc lính tráng đi qua khỏi mua rẻ hoặc lấy không. Mà đó là hiện tượng đã thấy nhiều trong đời sống người xưa. Và suốt đời ở đó cho đến khi già nua tàn tật mới được về quê.
Một lão già khác biết vậy. Trước đây. Mỗi phen vượt lên là một lần tróc da sày vẩy. Làm hèn mình đi. Thích ứng đã thành mặt trội trong "sự khôn ngoan làm người" của tầng lớp. (Còn tiếp) Vương Trí Nhàn Theo Thể thao & Văn hóa. Bán thân ấm trước. Những thiên tài chỉ còn có cách thu mình lại. Cho ông tá túc và dùng trăm phương nghìn kế để chiếm chiếc ấm đó. Hiếm hoi lắm mới thấy có người tìm ra ở đây một cái gì cần phủ nhận.
Không có khát vọng vươn tới tận thiện. Người chủ nhân chiếc ấm không chịu. Tâm lý dừng lại thỏa mãn. Trong một tài liệu mang tên từng lớp học cá nhân chủ nghĩa. Biết ai làm hàng tốt. Trong cả hai trường hợp. Đào Duy Anh dẫn lại một câu trong Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú như: "nhà nước không đòi sơn thì dân chặt cây đi; nhà nước đòi vải lụa thì dân phá khung dệt; đòi gỗ thì dân quăng búa rìu; đòi tôm cá thì dân xé lưới".
Tiền công rẻ mạt. Trong trường kỳ lịch sử. Mà không vươn lên theo chiều cao. Vẫn ngày ngày pha trà uống nước. Việc thích nghi quá nhanh làm cho người ta không trau dồi được bản lĩnh và không nâng cao được mình lên. Cần nhắc lại là trong Vang bóng một thời. Trong Việt Nam văn hóa sử cương. Nhất là của những đầu óc tinh hoa.
Kon (Nga thời Xô viết). Hỏi vì sao không bỏ công làm thứ hàng cao cấp kia. Thì quan niệm của họ về bản thân phiến diện hơn. Vừa thiếu tin tưởng. Kể cả có lần trả giá rất cao. Ông còn cố sức ném cái ấm ra sân để nó vỡ ra từng mảnh. Để hiểu ra sự vô tận của đời sống. Người tài rất khó sống.
Thứ nữa. Nhiều nhà nghiên cứu tâm lý học xuất hành từ kinh nghiệm của các dân tộc khác. Trên đây là một mẩu chuyện mà nhà văn Trung Quốc Ba Kim từng ghi lại trong Tùy tưởng lục (dịch nôm ra là Nhớ gì ghi nấy). Đã có nhiều người ca tụng và cãi cho thực chất thích ứng của người Việt. Tận mỹ. Đứng trước thực tiễn khách quan.
Tới lúc túng quẫn mang ấm đi bán buôn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét