Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, ở những nước tiền tiến, tỷ trọng DNNN chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong nền kinh tế quốc dân, khoảng dưới 10%
Ngay cả việc kỷ luật nhẹ nhõm lãnh đạo một DNNN còn khó, huống chi cách chức. Có vẻ như tốc độ canh tân ngày một chậm lại, nhất là khi động chạm tới những DNNN lớn. Chỉ đơn cử vấn đề, Chính phủ yêu cầu thoái vốn để khắc phục đầu tư ngoài ngành và sở hữu chéo, song cũng lại đề nghị không được làm thất thoát vốn khi thị trường chứng khoán, bất động sản đóng băng và xì hơi.
Nếu vẫn là những con người của quốc gia, ăn lương Nhà nước, vẫn những tư duy cũ thì không khác gì bình mới rượu cũ và dẫn đến không thể thay đổi triệt để.
Mọi việc đều xin ý kiến "cấp trên". Các ý tưởng, phương án tái cơ cấu không thuyết phục, chưa đích thực là tâm huyết của DN. Nói vậy nhưng làm được việc này là không hề đơn giản.
Sợ phải san sẻ quyền lực Tuy nhiên, cái mà nhiều chuyên gia quan hoài nhất bây chừ khi thực hành cải cách DNNN là vấn đề con người, cũng như hoàn thiện các cơ chế quản lý DNNN. Với các tập đoàn, tổng công ty 91, nhân sự từ ủy viên hội đồng thành viên, tổng giám đốc đều phải qua bộ quản lý ngành và Bộ Nội vụ giám định, sau đó mới trình Thủ tướng coi xét. Giám đốc có quyền bao lăm, người đại diện chủ sở hữu quyền bao lăm.
Theo bà Đào Thị Thiên Hương, Phó giám đốc Dịch vụ tham vấn PWC Việt Nam, khái niệm tái cấu trúc đến nay có nhẽ đã trở thành câu cửa miệng của nhiều DN, nhưng đích thực tái cấu trúc như thế nào không hề đơn giản. Muốn thành công thì các "sếp" cần phải kiên tâm thực hiện và lãnh đạo quá trình cách tân cũng như ban hành chính sách thưởng phạt nghiêm minh.
Do vậy dù thay đổi thế nào đi nữa cũng không có nhiều biến chuyển bởi vướng tư duy công chức. "Tôi tin rằng, tái cấu trúc đối với các DN Việt Nam không thuần tuý là lập chiến lược thoái vốn ở một mảng kinh doanh nào đó, hay cổ phần hóa mà là cuộc canh tân tổng thể từ chiến lược, cấu trúc DN đến quy trình, công nghệ và con người" - bà nói.
Ngoại giả, cần có sự dự sâu rộng của cấp quản lý trung gian, tụ hợp vào việc đề ra giải pháp và hướng tới ích lợi đạt được, bà Hương nhấn mạnh. Tại Việt Nam, DNNN đang chiếm tỷ trọng rất lớn tới khoảng 28% GDP, nếu cộng với 5 nhà băng thương mại quốc doanh, tỷ trọng lên đến 34% GDP.
Cách tân DNNN là yêu cầu không thể thiếu khi Việt Nam thương thảo gia nhập TPP (ảnh minh họa) Theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu tại một hội thảo hồi tháng 5 vừa qua, chất lượng nhiều đề án tái cơ cấu mà DNNN đã trình chỉ nặng về báo cáo thành tích, chung chung.
Quốc gia chỉ cử người đại diện của mình giám sát các hoạt động dựa trên những tiêu chí đặt ra. Tuy nhiên, kết quả thật tiễn lại cho thấy, dù rất quyết liệt nhưng khó hoàn tất kế hoạch đề ra. Về phía quản lý quốc gia đến nay cũng cho thấy đang thiếu những biện pháp mạnh tay để cải cách triệt để các DNNN.
(Ảnh minh họa) Trong đó, vấn đề con người vẫn là quan yếu nhất. Cải cách cần phải đặt trọng điểm vào đổi thay là con người và quy chế quản lý DNNN
Mới đây Bộ Tài chính đã phải đề xuất lên Chính phủ một biện pháp hành chính là có thể cất chức đối với lãnh đạo DNNN trì hoãn, không tiến hành thoái vốn ngoài ngành để buộc người đứng đầu DN thực sự phải đẩy nhanh tiến độ hoặc chịu xử lý.
Bên cạnh đó, các cấp quản lý trung gian thường có nghĩ suy cải tổ sẽ dẫn đến nguy cơ những người cũ mất việc làm hoặc bị thay bởi những người mới. Bà Hương cho hay thực từ tế tư vấn cho các DN Việt Nam bà thấy nổi lên vấn đề: khi thực hiện tái cấu trúc một cách trang nghiêm và khoa học sẽ khiến DN hoạt động theo hệ thống, ít phụ thuộc vào một số cá nhân chủ nghĩa song song dẫn đến việc phải san sẻ quyền lực, điều này thường không dễ hài lòng bởi chính những người đang nắm giữ quyền lực đó.
Đề nghị về canh tân DNNN tuy có khác biệt ở từng nhà nước, song nền tảng thị trường là nhân tố bất di bất dịch với tuốt tuột các thành viên TPP trong mai sau. Trên thế giới, không có một nền kinh tế thị trường nào mà quốc doanh chiếm một tỷ lệ lớn như Việt Nam. Không muốn thay đổi? canh tân DNNN đã được thực hành từ lâu với việc chuyển đổi, sắp đặt, cổ phần hóa DNNN.
Cách làm nhân sự lâu nay ở các DNNN vẫn hao hao việc chọn nhân sự cho cơ quan quốc gia, nên rất khó thay đổi lãnh đạo. Một nền kinh tế thị trường mà khu vực DNNN lớn như vậy, ông Doanh cho rằng cầm chắc là không hiệu quả.
Chưa kể thay rồi thì việc chọn người cũng không hề đơn giản. Để có những người lãnh đạo DN có quyết tâm cao và có tư duy, chiến lược, tầm nhìn xa nhằm đưa công cuộc cải cách đến thành công thì việc cần thiết là sử dụng biện pháp mạnh, thậm chí sa thải lãnh đạo cấp cao.
Cùng với đó, phải làm rõ hơn nữa mối quan hệ giữa chủ sở hữu Nhà nước, người đại diện chủ sở hữu với người thực hiện quyền sở hữu tức chủ DN.
Tư tưởng quản lý và kỹ năng quản trị chưa được cải thiện, vẫn mang nặng phong cách cũ. Bởi vậy, dù kết quả đàm phán có như thế nào, thì kiểu hoạt động như của các DNNN Việt Nam bấy bấy lâu sẽ khó có thể tồn tại trong "sân chơi" TPP.
Không làm rõ vấn đề này thì chẳng thể xử lí nghiêm được người đứng đầu DNNN khi làm nhằm nhò lỗ. Người thi hành rất thoải mái do không phải là người quyết định, đẩy bổn phận lên cấp cao hơn. Theo chuyên gia kinh tế Phạm Nam Kim, lãnh đạo DNNN ở Việt Nam hiện không khác gì một công chức. Chính thành ra, nhiều DNNN đã vin cớ này để chậm thoái vốn. Đây là lý do khiến nhiều DNNN hoạt động kém hiệu quả nhưng các sếp vẫn tại vị đến khi nghỉ hưu.
Theo ông Kim, cần phải thay đổi quy chế dành cho những người lãnh đạo và nhân sự trong các DNNN hiện.
Hơn nữa việc, cổ phần hóa chỉ mới là hình thức chuyển đổi chủ sở hữu của DNNN chứ chưa thực sự đúng nghĩa, chưa mang lại kết quả như trông mong.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét