Sự có mặt của Châu bản là điều kiện, hiện tượng thế tất trong quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển sơn hà, bộc lộ tính phổ thông hóa, tính truyền thông và giáo dục đời sống dân chúng, diễn tả những tư tưởng chủ đạo trong từng lớp
VBHC thời Nguyễn vừa có những đặc điểm của VBHC nói chung lại vừa có những điểm đặc thù, phản chiếu những điều kiện và dấu ấn riêng của thời Nguyễn – thời kỳ lịch sử mà các văn bản này được ban hành và sử dụng.
Trước hết, các văn bản trong khối tài liệu này đều là bản gốc có ghi thời giờ, niên đại ban hành cụ thể, có dấu ấn của vương triều.
Việc Châu bản được “khoác” lên mình hai danh hiệu vinh danh là “Tài liệu lưu trữ quý, hiếm và “bảo bối nhà nước” sẽ thuận tiện và thuyết phục hơn khi các cơ quan của Việt Nam trình hồ sơn lên UNESCO yêu cầu xác nhận Châu bản Triều Nguyễn là Di sản tư liệu thế giới khu vực Châu Á – yên bình Dương. Với Châu bản Triều Nguyễn, tính xác thực góp phần quan trọng tạo nên tính độc đáo của khối tài liệu này.
Tính chính xác của khối tài liệu này không chỉ biểu đạt trong nội dung mà còn tả qua bút tích xử lý công việc của các cấp chính quyền từ địa phương đến trung ương mà cao nhất là các bút phê của các vua triều Nguyễn nên được gọi là “châu bản”.
Khác với mộc bản Triều Nguyễn – Di sản tư liệu thuộc chương trình ký ức thế giới (Memory of the World – MOW) là những bản khác để in nhiều lần thì Châu bản Triều Nguyễn là những văn bản chỉ được tạo tác độc nhất vô nhị một lần khi ban hành để giải quyết một công việc thuộc hoạt động quản lý của các cấp chính quyền của Triều Nguyễn.
Nhận xét về tính độc đáo từ nguyên tố chuẩn xác của Châu bản Triều Nguyễn, Giáo sư Đinh Xuân Lâm cho rằng: Bản thân Châu bản Triều Nguyễn đã có hình thức tổ chức khoa học và chặt chịa hiếm thấy ở các nước khác.
TS Đỗ Bang thì Châu bản Triều Nguyễn là kỷ lục của một loại ấn phẩm thủ công mà không dễ dàng gì các nước có nền văn hóa lâu đời hay nền văn minh phát triển có được… … Đến sức lan tỏa Sức lan tỏa – một tiêu chí của di sản tư liệu thế giới diễn tả ở chỗ Châu bản lan tỏa, xuyên suốt không gian và thời kì.
Lan tỏa về thời kì bộc lộ qua hơn 200 năm, qua các chế độ chính trị khác nhưng nhưng Châu bản Triều Nguyễn thời nào cũng được coi là di sản quý báu của dân tộc Việt Nam. Do vậy, Châu bản là cơ sở khoa học quan yếu để nghiên cứu khoa học, tầng lớp, lịch sử, địa lý, văn hóa, văn bản học… của Việt Nam.
Ngoại giả, Châu bản lưu truyền cho đời sau những thuộc tính, việc làm bổ ích, có giá trị trên nhiều lĩnh vực. Cùng một châu bản có cả bút tích của địa phương cần ít về, của các quan chú giải ý kiến và của nhà vua duyệt y lần rốt cục. Trần Hoàng, Hội Văn thư Lưu trữ Việt Nam, tuy Châu bản Triều Nguyễn tụ họp đủ các tiêu chí của tài liệu lưu trữ quý báu, hiếm nhưng cần được vinh danh chính thức bằng văn bản – báu vật nhà nước.
Theo Ts. Nguyên tố này không có nhiều ở khu vực và trên thế giới
Đây là những dấu hiệu phản ánh chân thực nhất cho các hoạt động quản lý quốc gia của các cấp chính quyền tại một quốc gia phong kiến ở phương Đông. Như PGS. Theo Langvietonline. Một nhân tố khác góp phần tạo nên tính độc đáo của Châu bản Triều Nguyễn là nguyên tố “độc bản”. Được lập ra ở Huế nhưng Châu bản được phổ quát rộng rãi không chỉ toàn lãnh thổ Việt Nam mà còn có mặt ở Nhật Bản, Đài Loan cùng với các học giả Việt Kiều đến nhiều nước khác.
Ngoại giả, về địa lý, có bộ sách gồm nhiều quyển ghi chép về địa lý ở Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa là thuộc lãnh thổ Việt Nam và biên chép về Hoàng thành Huế. Ý nghĩa , giá trị của Châu bản Triều Nguyễn về tính văn bản học lẫn tính khoa học hành chính và tính pháp lý cụ thể, rõ ràng, sáng tỏ, chuẩn xác đã mang lại giá trị ký ức độc đáo, tài liệu vô giá của nước ta.
Đó chính là giá trị truyền thống, độc đáo chứa đựng trong văn bản của Châu bản, những giá trị lớn không chỉ đối với quá vãng và cả trong ngày nay, mai sau. Châu bản Triều Nguyễn là khối tư liệu gốc, gồm các văn bản hành chính (VBHC) được hình thành trong quá trình hoạt động quản lý, điều hành của chính quyền nhà Nguyễn, do đích thân nhà vua ban hành hoặc ngự phê trực tiếp bằng bút son (mực đỏ), hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu tữ quốc gia I, Hà Nội.
Đặc biệt, đây là tài liệu lưu giữ hành chính có bút tích của những vị đứng đầu một số triều vua nhà Nguyễn. Xét ở góc độ nội dung, cấu trúc, Châu bản rất phong phú và đa dạng, biên chép về lịch sử và tiếng nói văn tự, chính trị từng lớp cho đến các vấn đề pháp chế, văn hóa – giáo dục, tư tưởng – tôn giáo cho đến các loại thể thơ văn truyện ký và về lịch sử quan hệ quốc tế, đề đạt mọi mặt của đời sống từng lớp Việt Nam.
Từ những giá trị sử liệu độc đáo, vô giá… Tính chính xác của một tài liệu lưu trữ được xác định trên cơ sở các nhân tố như nguồn cội xuất xứ, ngôn ngữ, bút tích. Hậu bản vua Khải Định ban cho công chúa Ngọc Sơn được cất giữ cẩn thận.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét